Çoğu kişi “iklim değişikliği” sözünü kullanıyor. Sanki kısa sürede bir şeyler değişivermiş gibi. Oysa, derin ve köklü bir “değişim” söz konusu. Uzun yıllara yayılan sert bir başkalaşma. Toplumların düzenini yerle bir eden bir olgu. Yeni yayımlanan bir araştırma bunun çarpıcı bir örneğini sergiliyor. Bilginlerden biri Bilkent Üniversitesi’nden Selim Adalı. Öteki ise Kaliforniya Üniversitesi’nden Adam Schneider.
Selim Adalı ve meslektaşı, ‘Climatic Change’ dergisinde yayımladıkları çalışmalarında Asur uygarlığını ele almışlar. Asur deyip geçmemek gerekiyor. Tarihin gördüğü en büyük devletlerden biri olan bu krallık MÖ 19. yüzyıla dayanıyor. Şimdiki Irak’ın kuzeyinde oluşuyor, ama zamanla büyüyor. Bin yılı aşkın bir süre varlığını sürdürüyor. Güçlü bir devlet. Suriye’ye, Mısır’a, Basra Körfezi’ne yayılıyor. Hatta Anadolu’nun neredeyse yarısını ele geçiriyor. MÖ 600’lerin ortalarında tepe noktasına varmıştır imparatorluk. Ama 40-50 yıl içinde hızla bitip tükeniyor ve yok oluyor.
Tarihçiler bu hızlı çözülüşü “tarihi bir skandal” diye adlandırıyor. Ne oldu ki? Niye? Uzun süre muamma gibi kalmış…
View original post 178 kelime daha
